Słów kilka o wynalazkach

Wynalazki towarzyszą człowiekowi od chwili jego pojawienia się na ziemi jako istoty rozumnej. Dlatego historia wynalazków to faktycznie historia cywilizacji. Do pierwszych, niejako przełomowych wynalazków, powstałych jeszcze w czasach prehistorycznych lub starożytnych, należą: koło (a na jego podstawie powstały: koło jezdne, koło garncarskie, tokarka, wrzeciono, kołowrót, wielokrążek, koło zębate itp.), łuk, żagiel, pojazd kołowy, kierat, wiosła, żarna.

Niewątpliwie przez większą część historii ludzkości nowe rozwiązania techniczne powstawały i były stosowane przy braku jakiegokolwiek instrumentarium prawnego. Rozwój cywilizacji przynosił jednak zmiany także w tym obszarze. Najwcześniejsze środki ochrony prawnej rozwiązań technicznych, w kolejnych stadiach rozwoju społeczno- gospodarczego, były stopniowo zastępowane przez coraz doskonalsze regulacje prawne.

Wynalazek jako taki (niezależnie od regulacji prawnej) można rozpatrywać jako zespolenie dwóch elementów: przedmiotowego oraz podmiotowego. W płaszczyźnie przedmiotowej istotę wynalazku stanowi określona zasada postępowania, konstrukcja myślowa, w której występują trzy czynniki: zagadnienie do rozwiązania, sposób rozwiązania oraz środek lub środki techniczne służące do rozwiązania. Posługiwanie się określonym środkiem w toku realizacji metody, w celu rozwiązania podstawowego problemu, musi zawsze prowadzić do tego samego rezultatu, czyli zapewnić powtarzalność zastosowania rozwiązania. Zaś w płaszczyźnie podmiotowej, wynalazek określić można, jako wytwór ludzkiego umysłu.

Natomiast wynalazkiem podlegającym opatentowaniu będzie tylko takie twórcze rozwiązanie techniczne, które dodatkowo spełnia trzy przesłanki zdolności patentowej (nowość, poziom wynalazczy, przemysłowa stosowalność). Istoty wynalazku, jako dobra niematerialnego, należy upatrywać w jego wskazanej wyżej konstrukcji myślowej, jako zasadzie postępowania, której realizacja zawsze przynosi ten sam wynik.

Co zatem wynalazkiem nie jest?

Zgodnie z art. 28 Prawa Własności Przemysłowej, za wynalazki (zdefiniowane w  art. 24 PWP) nie uważa się w szczególności:

• odkryć, teorii naukowych i metod matematycznych;
• wytworów o charakterze jedynie estetycznym;
• planów, zasad i metod dotyczących działalności umysłowej lub gospodarczej oraz gier;
• wytworów, których niemożliwość wykorzystania może być wykazana w świetle powszechnie przyjętych i uznanych zasad nauki, wytworów lub sposobów, których możliwość wykorzystania nie może zostać wykazana, lub wykorzystanie nie przyniesie spodziewanego rezultatu – w świetle powszechnie przyjętych i uznanych zasad nauki;
• programów do maszyn cyfrowych;
• przedstawienia informacji.

Ponadto, za wynalazek nie uznaje się ciała ludzkiego niezależnie od stadium jego formowania się i rozwoju oraz zwykłego odkrycia jednego z jego elementów, włącznie z sekwencją lub częściową sekwencją genu.

Wynalazkami, które zmieniły świat są:

1. koło – wymyślone ok. 3500 roku p.n.e. w Mezopotamii, po raz pierwszy zastosowano je w wozach, używanych do transportu ciężkich ładunków, oraz rydwanów.
2. papier – (według chińskich kronik) wynaleziony w Chinach przez kancelistę He Di, chociaż wyniki badań archeologicznych pokazują, że znany był już od co najmniej 8 roku p.n.e.
3. zegar – pierwszy użyteczny zegar wahadłowy powstał w 1657 roku. Niedługo po tym dołączyła wskazówka minutowa a za nią sekundowa.
4. żarówka – tworzenie jej to była długa i kręta droga, i wiele tęgich głów nad nią myślało, natomiast ostateczną sławę zyskał Edison, którego pierwsza żarówka świeciła przez 8 minut.
5. radio – wynalazcą jest Nicola Tesla., któremu w 1943 roku Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych przyznał prawa patentowe – niestety rozprawa rozstrzygnęła się już po śmierci wynalazcy.
6. penicylina – jej wynalazca, czyli Alexander Fleming, przez całe życie powtarzał, że wynalazł ją przez przypadek. Dzięki niemu, wskaźniki przeżywalności pacjentów po operacjach gwałtownie wzrosły, gdyż do tej pory najbardziej ryzykowne nie były same operacje, czy zabiegi chirurgiczne, a późniejsze infekcje.
7. przeszczep serca – pierwsza udana transplantacja serca na świecie miała miejsce w 1967 roku, natomiast w Polsce w 1985 r. i przeprowadził ją (w Zabrzu) prof. Zbigniew Religa.
8. samolot – 1903 rok. Maszyna braci Wright na zawsze zmieniła sposób podróżowania i prowadzenia walk przez ludzi.
9. współczesny silnik parowy – prawdziwa dźwignia rewolucji przemysłowej. Próba opanowania wody w postaci gazowej udało się jako pierwszemu Thomasowi Savery.
10. eter dietylowy – brzmi egzotycznie? A to właśnie on w 1842 roku zastąpił znieczulenie podczas zabiegów chirurgicznych, eliminując opium i alkohol.