Znane i nieznane #2 – EW Marszowice

Elektrownia wodna w Marszowicach powstała w latach 1912-1923 na rzece Bystrzycy i stanowi dzisiaj najstarszy tego typu obiekt we Wrocławiu.

Pierwsza wzmianka o Marszowicach pochodzi z 1336 roku. We wsi było wówczas 25 domów i młyn wodny. Charakter miejscowości zmienił się diametralnie w latach 90-tych XX wieku, kiedy spółka Schoellersche Kamgarn Spinner wybudowała w Praczach zakłady przędzalnicze, będące własnością rodziny Schollerów. Około 1910 roku Scholler nabył stopień wodny młyna, w miejscu którego na lewym brzegu rzeki Bystrzycy w 1912 roku  wybudował elektrownie wodną. W budynku umieszczono, rozdzielnię energetyczną, stację transformatorową. Głównym zadaniem elektrowni była produkcja energii elektrycznej na potrzeby zakładów przędzalniczych. Obiekt wzniesiono w stylu architektury utylitarnej nawiązującej do tradycji stylu „rodzimego” – heimatstl.

Budowa elektrowni

W 1923 r. w konsekwencji budowy zbiornika w Zagórzu Śląskim i regulacji koryta zmieniła się charakterystyka rzeki. Wówczas w elektrowni zainstalowano dwa nowe hydrozespoły o różnych mocach, z turbinami o osiach pionowych systemu Francisa firmy JM Voith, Heidenheim” i generatorami firmy Siemens-Schuckertwerke, Berlin”. Na budowle hydrotechniczne składał się w tym czasie: kanał energetyczny, który doprowadzał wodę do elektrowni, upust przelewowy i płuczący. Funkcjonujący wówczas jaz stały wykonany w konstrukcji palowo-kamiennej przebudowano na kamienno-betonowy. Jednocześnie wybudowano dwa wielorodzinne budynki mieszkalne dla pracowników. 

Okres wojny i czasy obecne

Podobnie jak budynek elektrowni, architektura domów nawiązuje do tzw. stylu „rodzimego”. Wraz z budynkami maszynowni i rozdzielni tworzą one zwarte założenie przestrzenno - funkcjonalne zawodowej elektrowni wodnej. Podczas działań wojennych elektrownia nie ucierpiała. W lutym 1945 roku została zajęta przez Armię Radziecką. Wykorzystywano ją na potrzeby zorganizowanej w pobliżu jednostki wojskowej. 30 kwietnia 1959 roku elektrownie przejął Zakład Energetyczny we Wrocławiu. Okazało się, że zarówno obiekty jak i urządzenia wymagają gruntownego remontu, po przeprowadzeniu którego, 30 kwietnia 1963 roku, elektrownię oddano do użytkowania. W lipcu 1997 roku obiekt został zalany falą powodziową, która spowodowała szereg zniszczeń. Na szczęście uszkodzenia udało się usunąć, a elektrownia zaczęła ponownie pracować. I tak, od 1999 roku i służy do dzisiaj.